กัณฑ์ที่ ๗๙       ๖ กรกฎาคม ๒๕๔๔

การอยู่จำพรรษา

วันนี้เป็นวันแรม ๑ ค่ำเดือน ๘ เป็นวันเข้าพรรษา   การอยู่จำพรรษาเป็นพุทธบัญญัติ คือเป็นคำสั่งที่พระพุทธเจ้าได้ทรงกำหนด ให้พระภิกษุทุกๆรูปที่เคยจาริกไปตามสถานที่ต่างๆ  เมื่อถึงวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ จนถึงวันเพ็ญ ๑๕ ค่ำเดือน ๑๑ จะต้องหยุดอยู่กับที่ตลอดเวลา ๓ เดือน เนื่องจากเป็นฤดูฝน เป็นเวลาที่ชาวนาชาวไร่ทำการเพาะปลูกพืชต่างๆ   เวลาพระสงฆ์จาริกไปไหนมาไหน ก็จะเดินผ่านไร่นา แล้วไปเหยียบย่ำทำลายพืชที่ปลูกไว้  ผู้ที่เดือดร้อนก็เลยไปกราบทูลขออนุญาตจากพระพุทธเจ้า  ให้ทรงกำหนดห้ามไม่ให้พระภิกษุจาริกไปไหนตลอดระยะเวลา ๓ เดือนในช่วงฤดูฝน  การอยู่จำพรรษาของพระภิกษุก็เลยเป็นธรรมเนียมปฏิบัติกันมาจนถึงปัจจุบันนี้ 

พุทธศาสนิกชนชาวไทยมีความกระตือรือร้นเกี่ยวกับเทศกาลเข้าพรรษา  และถือเป็นธรรมเนียมที่จะปฏิบัติธรรม ทำความดีกัน สุดแท้แต่ศรัทธาและสติปัญญา เพราะการประกอบคุณงามความดี ทำบุญทำกุศล ละเว้นจากอบายมุขทั้งหลายเป็นการเสริมสร้างบุญบารมี  สร้างความสุขความเจริญที่แท้จริง  คนเราจะดีจะชั่วไม่ได้ขึ้นอยู่กับผู้อื่น พระพุทธองค์ทรงแสดงไว้  แต่ขึ้นอยู่กับการกระทำของเรา  การกระทำทางกาย ทางวาจา และทางใจ เป็นเหตุที่จะนำมาซึ่งความเจริญก็ดี ความเสื่อมก็ดี ความสุขก็ดี หรือความทุกข์ก็ดี  สิ่งเหล่านี้เกิดจากการกระทำของเรา  คนอื่นอาจจะมีส่วนในการกระตุ้น หรือเป็นชนวนเหตุให้เราไปทำในสิ่งที่ดีหรือไม่ดี แต่ถ้าเราเป็นคนที่มีความมั่นคง แน่วแน่กับคุณงามความดีแล้ว  ต่อให้ใครมาชวนเราไป หรือใครจะพูดกระทบกระทั่ง หรือกระทำอะไรที่จะเป็นเหตุให้เราไปทำความไม่ดี เราก็จะไม่ทำ  เพราะว่าเรามีความศรัทธาในพระธรรมคำสอนที่พระพุทธองค์ทรงสั่งสอน  ไม่ว่าจะเป็นเรื่องบาปบุญ คุณโทษ นรกหรือสวรรค์ ล้วนเป็นเรื่องจริงทั้งนั้น  เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้กับทุกๆคน  ถ้าปรารถนาความสุขความเจริญในขณะที่ยังมีชีวิตอยู่และเมื่อตายไปแล้วก็ไปสู่สวรรค์ ไปสู่สุคติต่อไป  ก็ต้องพยายามสร้างแต่คุณงามความดี ทำบุญทำกุศล ละการกระทำบาปทั้งปวง 

ในช่วงเข้าพรรษาจึงเป็นธรรมเนียมปฏิบัติของศรัทธาญาติโยม สมณะชีพราหมณ์ จะตั้งจิตอธิษฐานว่าจะปฏิบัติอะไรเป็นพิเศษ  บางท่านอาจจะขอยกเลิกการเสพสุรายาเมาตลอดเวลา ๓ เดือน หรือเลิกสูบบุหรี่ เลิกเล่นการพนัน เลิกเที่ยวเตร่ บางท่านก็อาจจะขอสมาทานรักษาศีล ๕ ตลอดทั้งพรรษา  บางท่านก็อาจจะสมาทานศีล ๘ ศีลอุโบสถไปตลอดทั้งพรรษา บางท่านก็ตั้งจิตอธิษฐานว่าจะทำบุญใส่บาตรทุกๆวัน และวันพระจะมาวัดเพื่อฟังเทศน์ฟังธรรม และอยู่ปฏิบัติธรรม ไหว้พระสวดมนต์ นั่งสมาธิ เจริญวิปัสสนา  เป็นการสร้างบุญสร้างกุศล สร้างคุณงามความดีให้กับตน  สร้างคุณค่าให้กับตน  คุณค่าของคนเราอยู่ที่คุณธรรมที่มีอยู่ภายในใจ 

มีคนถามว่าคนดีเป็นอย่างไร คนดีก็คือคนที่มีศีลธรรมนั่นเอง  ไม่เบียดเบียนผู้อื่น ไม่สร้างความทุกข์ความเดือดร้อนให้กับผู้อื่น  ตั้งมั่นอยู่ในศีล ๕ คือ ละเว้นจากการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต  ละเว้นจากการลักทรัพย์ ละเว้นจากการประพฤติผิดประเวณี ละเว้นจากการพูดปดมดเท็จ และละเว้นจากการเสพสุรายาเมา นี่คือคุณสมบัติของคนดี  ถ้าอยากเป็นคนดี เป็นคนที่มีคุณค่า ก็ต้องพยายามปฏิบัติให้อยู่ในทำนองคลองธรรม อย่างน้อยให้มีศีล ๕ และถ้าต้องการจะเป็นคนที่ดียิ่งขึ้นไปอีก  ก็ต้องเจริญจิตตภาวนา พัฒนาจิตใจให้สูงขึ้น ต้องชำระความโลภ ความโกรธ ความหลงซึ่งเป็นต้นเหตุที่ทำให้คนไม่ดี 

คนไม่ดีก็เพราะความโลภ ความโกรธ ความหลงนี่แหละ ที่จะทำให้คนไม่ดี  เช่นเวลามีความโลภ อยากจะได้อะไรมากๆ แต่ไม่สามารถหามาได้ด้วยความสุจริต  ก็ต้องไปลัก ไปขโมย ไปคด ไปโกง  เมื่อทำไปแล้วก็กลายเป็นคนไม่ดีไป  ถูกสังคมประณาม รังเกียจ ถ้าเจ้าหน้าที่ทางบ้านเมืองจับได้  ก็ต้องเอาเข้าไปขังไว้ในคุกในตะราง  เพราะถ้าปล่อยไว้ข้างนอกก็จะเป็นพิษเป็นภัยกับผู้อื่น  คนเราจะดีจะชั่ว ไม่ได้อยู่ที่สกุล เมื่อได้เกิดในสกุลสูงๆแล้วใช่จะดีโดยอัตโนมัติ   ดีชั่วอยู่ที่ตัวเรา  จะร่ำจะรวยหรือจะจนก็ไม่สำคัญ เพราะคนรวยก็เป็นคนชั่วได้  คนจนเป็นคนดีก็มีอยู่เยอะ  ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการมีเงินมีทองหรือไม่  แต่อยู่ที่คุณงามความดีคือศีลธรรมที่มีอยู่ในใจ

ผู้ปรารถนาความสุข ความเจริญรุ่งเรือง เป็นคนดีแล้วละก็  จึงควรน้อมเอาคำสอนของพระพุทธองค์ที่สอน ให้กระทำความดีทั้งหลายให้ถึงพร้อม ละการกระทำบาปทั้งปวงเสีย  และชำระจิตใจให้ผ่องแผ้ว  คือชำระความโลภ ความโกรธ ความหลงให้ออกไปจากจิตจากใจ  ทำได้มากน้อยแค่ไหน ก็จะเป็นคนดีมากน้อยขึ้นไปเท่านั้น ในเทศกาลการเข้าพรรษาในวันนี้ ขอให้ท่านทั้งหลายจงนำธรรมเหล่านี้ไปพินิจพิจารณา  และตั้งจิตอธิษฐานนำเอาไปปฏิบัติเพื่อความสุขความเจริญของท่านต่อไป   การแสดงเห็นว่าสมควรแก่เวลา ขอยุติไว้เพียงเท่านี้